Kalveren, die zijn toch zwart en wit gevlekt? Nou, in Utrecht zijn ze dat niet. Althans, zo rond eind september, begin oktober. Ze zijn dan goud en worden trots gedragen door de talentvolle acteurs en regisseurs die even daarvoor het felbegeerde beeldje – als het ware symbool voor algemene erkenning – in ontvangst hebben mogen nemen.
Dat het festival in kwestie – het prestigieuze Nederlands film festival – jaarlijks in Utrecht wordt gehouden, geeft aan dat de filmwereld er leeft. Popcorn en cola worden er in hoog tempo naar binnen gewerkt en 3D-brillen gaan over de toonbank als warme broodjes.
Naast dit typische beeld dat we kennen van commerciële bioscoopkolossen als Pathé en Cinemec, bestaat er in Utrecht ook een ander bioscoopbeeld. Het is een beeld dat betrekking heeft op de bioscopen die gevestigd zijn in oude stadspanden, waarvan de bakstenen nog een natuurlijke kleur hebben. Een kleur die niet schuilgaat achter dikke lagen modern grijze verf. Het zijn de bioscopen met een gezellig warm café waar ’s zomers buiten terrassen worden gevormd waar je twee ambachtelijke groentekroketten met mosterd kan krijgen, of – voor de liefhebber- bataathumus met boerenkoolpesto, feta en pecan. In de keukens van deze bioscoopcafés staan woorden als ‘streekproducten, biologisch, puur, smaakvol en verantwoord’ centraal en zorgt de kok er persoonlijk voor dat er enkel fairtrade voedsel aan te pas zal komen. Het zijn de romantische arthouse-bioscopen.
Natuurlijk onderscheiden deze bioscopen zich ook van de grote bioscoopketens op het vlak van hun primaire bezigheid, het tonen van films. Wanneer ik op een zwoele zomeravond in de vakantie rond een uurtje of één samen met mijn moeder – we zijn beide avondmensen – nog op de bank hang, wil er op Nederland 2 nog wel eens een, veelal Franse of Scandinavische, film beginnen, die weinig wegheeft van de actiefilms die op SBS 6 worden uitgezonden. Hoewel ik de eerste keer toen ik zo’n soort film zag, er nog niet stuk van was, ben ik in de loop der tijd steeds meer geboeid geraakt door deze filmcategorie en ben ik geleidelijk aan meer gaan kijken vanuit oprechte interesse dan vanuit verveling, wat in eerste instantie nog wel eens het geval wilde zijn.
Bovengenoemde filmcategorie is ook relevant binnen het wereldje der arthouse-bioscopen.
Het zijn films die het echte leven tonen. Niks wordt mooier gemaakt dan het is, en spektakel – typerend voor het horizontaal mensbeeld- is veelal uit den boze. De films zijn vaak vol van betekenis en diepgang is er de norm, wat blijkt uit het feit dat simpele handelingen en gewone gebeurtenissen vaak uitvoerig in beeld worden gebracht.
In de drie arthouse-bioscopen in Utrecht, het Louis Hartlooper Complex, het Springhaver Theater en Filmtheater ’t Hoogt, worden bijvoorbeeld films getoond als ‘Les innocentes’, ‘Beyond sleep’, ‘Brooklyn’, ‘Room’, en ‘Belgica’. Niet in alle drie de bioscopen worden elk van deze films gedraaid. De programma’s zijn verschillend maar kennen wel overlappingen.
Wat opvallend is, is dat bij het Louis Hartlooper Complex en het Springhaver Theater ook sprake is van het draaien van de ‘commerciële’ film ‘The revenant’. Dit zou echter gerechtvaardigd kunnen worden door te verwijzen naar het feit dat de film geïnspireerd is op gebeurtenissen die daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Hoewel de film er toch behoorlijk spectaculair uitziet, is er dus geen sprake van fictie en spelen romantische waarden als toewijding en gevoel een grote rol.
Om de romantiek van de arthouse-bioscopen nog maar eens aan te dikken, kan tenslotte nog opgemerkt worden dat zowel het Louis Hartlooper Complex als Filmtheater ’t Hoogt beschikken over een filmeducatieprogramma waarmee zij de culturele ontwikkeling van kinderen en jongeren proberen te stimuleren. Het moge duidelijk zijn dat er daarbij meer sprake is van diepgang dan van beweging.
Er is echter naast ‘The Revenant’ nog een vreemde eend in de bijt, en wel bij het Louis Hartlooper Complex. Hier draait binnenkort namelijk de Disney-film ‘Zootropolis’. Juist: Disney, hetzelfde bedrijf als dat waarvan oprichter Walt ooit Mickey Mouse bedacht. Mickey Mouse, die op zijn beurt een van de motto’s vormt in het boek ‘De barbaren’ van Alessandro Baricco. Laatstgenoemde schreef over de fameuze muis:
‘’ ‘Mickey Mouse’ (W. Benjamin). Laat het een belofte zijn: dit zal een boek worden dat nergens de neus voor ophaalt. ‘’ (Baricco, A; De Barbaren; 2010; blz. 26)
Mickey Mouse en daarmee Disney, zijn blijkbaar zo eenvoudig en oppervlakkig dat ze niet goed in het romantische straatje passen en toch wordt er een Disney-film vertoond in een arthouse-bioscoop.
Is het Louis Hartlooper Complex dan nog wel romantisch te noemen?
Jazeker, situaties als deze maken deel uit van een overlappend gebied. In dit geval bestrijkt het figuur de romantische y-as voor een groot deel maar ook de horizontale x-as wordt geraakt. Het figuur is lang en niet breed.
In het assenstelsel zien we ook een breed maar laag figuur. Het is Pathé. De figuren wijken veel van elkaar af. Het assenstelsel der mensbeelden wijst uit: het verschil is glashelder; Arthouse of populair, romantisch of horizontaal, verdieping of spektakel, bataathumus of popcorn.
Geschreven door Koen Voorn
Fotografie door Nicole Schoorl
Utereg, 't moois vaan aallemoal! 