Overal in Utrecht zie je het: muurkunst. Vroeger werd het vooral gebruikt als reclame-uiting, later werd het meer gezien als graffiti, maar sinds een aantal jaar komt het terug als kunst. Nu zou je denken dat het fenomeen muurkunst horizontaal is, maar is dit wel zo? Zijn de schilderingen echt zo oppervlakkig als men in eerste instantie zou zeggen? Om deze vragen te beantwoorden ben ik de stad in gegaan om de nodige research te doen. Voordat ik hierop verder ga, wil ik eerst een paar muurschilderingen naar boven halen.
Enkele muurschilderingen
De stad Utrecht heeft een rijke geschiedenis, maar de meeste inwoners weten dat niet. Veel muurschilderingen bestaan al enorm lang. Zo is er een muurschildering op de hoek van de Otterstraat (Zie de uitgelichte afbeelding). Deze toont een blik van de middeleeuwse stad Utrecht in groen landschap aan de nabijgelegen Vecht.
Dan was er ook nog een vrouw die vond dat de zijkant van haar huis wel opgefleurd mocht worden. Zij heeft het sprookje ‘De Wonderen’ uitgebeeld. In deze wijk stond vroeger het huis Pijlsweerd en het vrouwenklooster Bethlehem. Men zegt dat de familie Engelen die hier woonde een bekende familie van bestuurders en weldoeners was. Hier is een inspirerend sprookje over geschreven en dit sprookje wordt weergegeven op de zijkant van het huis. Op deze manier gaat de geschiedenis van de wijk leven. Daarbij is een sprookje op zijn tijd ook leuk om aan herinnerd te worden.
Als laatst wil ik het hebben over een grote foto op een muurschildering. De foto komt uit 1925 en er is een vrachtboor van de lijndienst Amsterdam-Utrecht op te zien. Op de hoek was vroeger de firma Jan van Arkel gevestigd, die de vrachtlijn tussen Amsterdam en Utrecht onderhield. Van de foto is in 2012 een muurschildering gemaakt, die de poort naar het verleden verbeeldt. Deze muurschildering is aangebracht om graffiti tegen te gaan en is ingezet voor het herstel van historische en karakteristieke elementen in het straatbeeld.
Horizontaal, of toch niet…?
De geschiedenis van de muurkunst gaat jaren terug. Tegenwoordig is het vooral om de Utrechtse woonwijken op te vrolijken. Is dit dan horizontaal? Nee, dit zijn dus niet zomaar wat schilderingen. Veel muurschilderingen zijn een reflectie van vroeger. Deze zou je kunnen zien als een verzet tegen de eigentijdse graffiti. Ze richten de aandacht op het verleden. Verder worden de muurschilderingen vaak door de bewoners zelf gedaan. Zo worden de muurschilderingen persoonlijker en heeft elke muur weer iets unieks.
Velen schilderingen kenmerken zich dus met verleden boven heden, kwaliteit boven kwantiteit en kleinschaligheid in plaats van globalisering. Je kunt dus gerust zeggen dat de muurkunst in Utrecht romantisch is.
Geschreven door Michelle Timmer
Utereg, 't moois vaan aallemoal! 